Java e parë e kampionatit të 80-të të futbollit shqiptar qëlloi me një ngjarje të shëmtuar. Sfida hapëse e këtij sezoni, Skënderbeu-Partizani, u nxi nga dhuna që zuri mes tifozerive. Mungesa e policisë u përmend në media si arsyeja e përshkallëzimit të dhunës. Në fakt ndryshimet ligjore të vitit 2017 bënë që për herë të parë policët e rendit të mos ishin më prezent në tribuna, por njëjtë sikurse në botën perëndimore, organizimi dhe mbarëvajtja e ndeshjeve të futbollit t’u lihej në dorë kujdestarëve (stewards) dhe shërbimeve private të sigurisë fizike.
Çdo gjë shkoi mirë në përballjen e Superkupës, Skënderbeu-Laçi…
Por ngjarja e parë e dhunës, që ndodhi në kampionat, bëri që Federata Shqiptare Futbollit ta cilësojë si “amendim të parakohshëm ligjor” ndryshimin e ligjit për “Sportin” dhe njëkohësisht si “lëkundje e sigurisë publike në stadiume”. Fillë pas deklaratës së parë për shtyp, FSHF lëshoi një tjetër komunikatë ku i bënte thirrje Policisë së Shtetit që të “jetë prezente në të gjitha impiantet sportive”. Federata “përdori” ngjarjen e parë të dhunës, për të argumentuar se policia “është më se e domosdoshme për garantimin e sigurisë publike“.
Me komunikatat e bëra për shtyp, Federata nuk bëri gjë tjetër veçse tregoi dhe njëherë se vazhdon të refuzojë së pranuari si problematikë dhunën në sportin shqiptar. Adresimi i kësaj problematike drejt klubeve, institucioneve të kulturës dhe të rendit – si dhe heshtja në sintoni nga ana e këtyre të fundit – është një tjetër tregues i kësaj gjendjeje.
Por duhet thënë se kjo gjendje ka më tepër se 40 vite që vazhdon të jetë kështu.
Po! Eshtë e vërtetë. Dhuna ishte e pranishme në stadiume – dhe jashtë saj – edhe në kohën e komunizmit, pavarësisht se nostalgjia ka deformuar kujtesën në të atillë mënyrë saqë pak-kush të mund ta thotë këtë gjë.
Edhe asokohe sistemi i kaluar – që kishte një sistem policor prej diktature – nuk e pranonte thelbin e problematikës ndërsa e konsideronte dhunën si “shfaqje të huaj”. Regjimi i Hoxhës nuk e pranoi kurrë dhunën në sport si një problem që vinte si fillim prej kulturës dhe nivelit të ulët sportiv – Partia e luftonte profesionalizmin në sport, për qëllime ideologjie, synohej masivizimi dhe jo zhvillimi si profesionist dhe elitar – dhe më pas si pasojë e organizimeve pa meritokraci në gara.
Vitet 1977-1979 përmbajnë disa nga ngjarjet më të shëmtuara të sportit shqiptar, gjë që faktohet nga dokumente zyrtare të shtetit. Në këtë periudhë u përjashtuan me afate të ndryshme – deri përgjithmonë – 30 sportistë, 10 trajnerë dhe 19 gjyqtarë. Pas ngjarjesh të përsëritura të dhunës – kryesisht në futboll – institucionet kryesore urdhëruan mbajtjen e një raporti mbi të ashtuquajturën “shfaqje të huaja në fushën e sportit”. Gjuha e përdorur në këtë raport identifikon si “tifozllik të sëmurë” dhe “vandalizëm” pjesën më të madhe të akteve, ndërsa presionin më të madh për “gjendjen” e “vuajtën” Komiteti i Kulturës Fizike në Sported he Ministria e Arsimit dhe Kulturës.
Për ta kuptuar më mirë se cilat ishin ngjarjet, ja disa prej tyre:
“Në vitin 1977 në stadiumin e qytetit të Shkodrës, gjatë ceremonisë së mbylljes së kampionatit, tifozë të sëmurë hodhën gurë dhe ofenduan ekipin e “Dinamos”, që fitoi titullin kampion”.
“Pas ndeshjes në fushë dhe në autobus, tifozët e rrethit të Vlorës ofenduan dhe goditën me gurë ekipin e futbollit të “Partizanit”. Po në rrethin e Vlorës, menjëherë pas ndeshjes me “17 Nëntorin”, tifozët qëlluan autobusin me gurë duke i thyer xhamat. Në qytetin e Fierit, pas përfundimit të ndeshjes, me “Butrintin” e Sarandës, tifozët e Fierit qëlluan me gurë autobusin, i thyen xhamat dhe plagosën një sportist”
Veprime të kësaj natyre kanë vazhduar edhe në vitin 1978.
“Në qytetin Stalin tifozët qëlluan me gurë dhe plagosën gjyqtarin e ndeshjes.”
Veprime të tilla vazhduan edhe vitin 1979.
“Gjatë lojës, si dhe pas saj, tifozët e Selenicës goditën me gurë dhe llastiqe ekipin dhe autobusin e Bilishtit. Pas ndeshjes midis ekipeve “Dajti” dhe Ylli i Kuq” i Pogradecit, një lojtar i “Dajtit” goditi gjyqtarin anësor.”
“Më 28 shkurt 1979 (ndeshja Besa- 17-Nëntori) tifozët e rrethit të Tiranës dhe të Durrësit, kryen veprime antisocialiste të vagabondazhit ndërmjet tyre e me udhëtarët dhe dëmtuan rëndë trenat e ndërtesën e stacionit të Kasharit.”
Duke risjellë në vëmendje periudhën 1977-79 mundet të kuptojmë se nuk është prezenca e autoriteve të sigurisë, apo “vigjilenca” ajo që mund ta zhdukë dhunën në sporte – sepse kur vjen puna për këtë pjesë, zor se ia merr kush sistemit komunist – por qasja e hapur, e qartë dhe me një politikë me vizion, e cila mund të diktojë/zhvillojë kulturë sportive te futbollistët dhe tifozët dhe po kështu meritokraci në rezultatet e ndeshjeve.
Prandaj, FSHF bën gabim që kërkon të rikthejë policinë në tribuna, pasi në të tillë mënyrë thjesht sa i largohet përgjegjësive dhe nuk e pranuan thelbin e problematikës – mungon vullneti dhe politika e duhur. Po kështu të gjitha institucionet e tjera, bëjnë jashtë mase gabim, që e neglizhojnë këtë çështje dhe lejojnë që fenomeni i shfrenuar i “huliganizmit” të promovohet rëndomtë si mënyra më e mirë për të mbështetur skuadrat e futbollit.
Më poshtë “Raporti” – Sekret – i mbajtur për Këshillin e Ministrave mbi “Disa shfaqje të huaja në sport dhe masat që po merren për evitimin e tyre”. Pjesë e Dosjes nr. 598 – 1979.
Informacionet arkivore janë nxjerrë në sajë të bashkëpunimit me Institutin për Demokraci Media dhe Kulturë (IDMC).
More po kishte popullore, italiane, madje edhe turke. Kur u ktheva në shtëpi, nga kurioziteti, renda t’i shoh edhe njëherë me “Google-Street”. Njëri ndërkohë quhej edhe “Mobileri Inter”… teksa e pashë i thashë një shokut tim, tifoz të Milanit, “do t’i pranoje dhuratë ca mobilie shtëpie të porositura te kjo mobilieria?!”.
Nga fshati Arrameras i Fushë-Krujës, ku dikur bënin hije drurët e rrapit, e deri në Kamëz – gjithsej rreth 10 km – numëruam 88 mobilieri. Për ta kuptuar kontrastin me llojet e tjera të biznesit, pamë vetëm 13 lavazhe dhe 15 karburante apo pika servisi.
Pyes veten çfarë potenciali do të ishte nëse të 88-ta këto biznese të së njëjtës zonë do të ishin nën të njëjtën markë, apo kompani… Eh çfarë “IKEA” fantastike do të ishte! Por sikurse thashë në fillim… kam përshtypjen se ky mikrobi i “qofteve” bën shumë tym dhe s’i lë idetë e mëdha të zhvillohen!
Kundrimin e yjeve e kisha provuar edhe më parë në Alpe. Në Shalë, Theth edhe në Valbonë, por atmosfera e natës së 4 gushtit, ishte krejt tjetër gjë. Pas dy ditësh me shi, mbrëmja e së shtunës e gjeti luginën të kthjellohej nga një ndriçim i jashtëzakonshëm yjesh. “Rruga e Qumështit”… “Arusha e Madhe”… apo yjësi të ndryshme të cilat i ke dëgjuar shpesh, mundeshe t’i shihje me sy të lire, kjo pasi Hëna dritëvërbuese e natës nuk dukej gjëkundi.
“Që në fillim kisha si synim t’i largohesha monotonisë, rutinës dhe asaj skllavërisë së kapitalizmit për një jetë të varur nga gjëja materiale, puna në zyrë dhe nevojat e rreme. S’e kam me qejf më të punoj për dikë, i cili kërkon thjesht të më shfrytëzojë. Mundohem që në shtegtimet e mia të mbaj kosto sa më të ulët. Të mos shpenzoj para. Të lëviz me mjete të çastit ose duke bërë hiking” na tregoi Gonçalo teksa Arditi i përgatiti një video-profil enkas për shkollën verore.
“Plot miq të mi më thonë se kjo që po bëj është një aventurë e jashtëzakonshme. Njëri prej tyre do mund të më bashkohet pasi të përmbyllë studimet. Shumëkush më pyet se kur do të mbarojë ky shtegtim… unë s’di t’u jap një përgjigjje, por dua që mos të mbarojë kurrë” – na tha 27-vjeçari, i cili na tregoi planin që kishte, të udhëtonte për në Kosovë, më pas në Maqedoni, Greqi, Turqi e gjetkë, për në Azi. Dëshira e tij për këtë aventurë, e ushqente të bënte plot fotografi, të mbante një ditar me synimin për të shkruar një libër dhe ëndrra e vërtetë ishte që një ditë të blinte një tokë, të cilën do të mund ta punonte dhe ta gëzonte vetë në një nga vendet që kishte udhëtuar.
Ishte atmosferë fantastike që nën yjet dhe kurorën e maleve të bënte të ndiheshe super.
Në një shkresë të bërë publike nga “Opinion.al” dhe që mban datën 8 qershor, vihet re se Kryetarja e Bashkisë Shkodër, u ka komunikuar këshilltarëve “vlerësimin e aseteve të klubit” i cili sipas portalit do të nxirret në ankand me vlerë dysheme 507 milionë lekë të vjetra. Fillimisht s’e lexova me vëmendje, por më pas vura re se në raport nuk përmendet asnjë lloj kushti se si do të nxirret në ankand “Djepi i Futbollit Shqiptar”. Asnjë parakusht, asnjë fjalë për vlerat sportive, apo dhe për tifozët.
